D Vitamini
D Vitamini Nedir ? Genel olarak kemik sağlığı, kardiyovasküler hastalıklar, kanser ve diyabetle ilişkilendirdiğimiz D vitamini kognitif bozukluk ve mental sağlıkla da ilişkilidir.Yapılan arakştırmalara göre eksikliği duygudurum bozukları ve depresyonu da beraberinde getiriyor.Depresyon öz güven azlığı,iştah azalması/artışı,uykusuzluk ,üzüntü ,yorgunluk duyguları ile ilişkili ruhsal bir bozukluktur.Yaşam kalitesini düşüren ve kronik hastalıkları etkilen bi rahatsızlıktır.dir
Günümüzde Dvitamini yetersizliğinin kardiyovasküler hastalıklardan kansere, dermatolojik hastalıklardan psikiyatrik rahatsızlıklar gibi çok farklı hastalıklarla ilişkili olabileceği düşünülüyor.
D Vitamini Gereksinmemiz Ne Kadar?
Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberinde ise güvenilir alım düzeyi yetişkin kadın ve erkekler için 400 IU (10 mcg) olarak belirlenmiştir
Dvitamini için önerilen günlük alım miktarlar (RDA)
- 0-12 ay–>400IU(10mcg)
- 1-70yaş/Kadın-Erkek-Gebe-Emzikli—>600IU(15mcg)
- >70/Kadın-Erkek–>800IU(20mcg)
D vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?
Dvitamininin temel kaynakları güneş ışığı ve diyettir. Dvitamini gereksinmemizin %90’ı güneş ışığı ile vücutta sentezlenmektedir.Diyet D vitamininin en önemli kaynağı olmasa da, yağlı balıklar ve zenginleştirilmiş ürünler ile Dvitamini alımına önemli katkılar yapılabilmekte.edir
- Diyetle gereksinmenin sadece %10’u karşılanabilmektedir. Bitkisel formu (D2)Ergokalsiferol,hayvansal formu (D3) Kolekalsiferoldur.
Dvitamini balık karaciğeri yağında yoğun bulunur, 100 g balık karaciğeri yağında 1000 IU D vitamini vardır. Diğer besinlerdeki D vitamini miktarı azdır. Örneğin, en zengin kaynak sayılan karaciğerin 100 g da 100-400 IU, sütün bir litresinde 3-10 IU, bir yumurta sarısında 20-100 IU civarında D vitamini bulunmaktadır.
Dvitamini yetersizliğine sebep olan risk faktörlerini neler?
- Güneşlenmenin azalması;
–>Evden çıkamayan veya huzur evinde yaşayanlar,
–>Kapalı giyinen insanlar,
–>Deri kanseri ve belirli hastalıklar nedeni ile güneşten uzak durmak,
–>Düzenli olarak ve yüksek korumalı güneş kremi kullanma,
–>Enlem ve mevsim
- Yaşlanma ile sentezin azalması,
–>Yaşlı bireylerin genç bireylerin %25’ i kadar D vitamini ürettiği bildirilmektedir .Derideki incelme sebebiyle sentezlenme azalıyor.
- Koyu cilt pigmentleri
–>Koyu ciltli olan insanlar açık tenlilerden daha çok melanin pigmentine sahiptirler.
–>Melanin D3 vitaminin üretimini azaltarak UVB ışınlarını absorbe eder.Dolayısıyla Koyu ciltli insanlarda açık tenlilere göre D vitamini sentezlenme oranı daha az.
4.Antiasitler gibi bazı ilaçlar D vitaminin emilimini önler veya metabolizmasını hızlandırır.
–>Antikonvülsanlar,kortikosteroidler,nikotin, simetidin kolesterol düşürücü
ilaçlar, heparin, zayıflatıcı ajanlar,tiazid diüretikler de bunlar arasında sayılabilir
- Aktivasyonun azalmasıyla
–>Karaciğer hastalıkları D3 miktarını
azaltabilmekte
–> Böbrek hastalıkları 25 (OH) D3 sebebiyle miktarı azalabilmekte.
Depresyon Nedir?
Duygu durumun tepkisel oluşu, aşırı uyuma, aşırı yeme, insanlar arası ilişkilerde reddedilme duyarlılığı, atipik özellikli depresyon olarak adlandırılmaktadır
Depresif bireylerde serotonin,norepinefrin(NE), dopamin (DA) düşük konsantrasyonlarda bulunmaktadır.
D vitamini ve Depresyon
Dvitamini depresyonun gelişmesinde rol oynayan özgün nörosteroid bir hormondur.
Depresyonun risk etmenleri arasında medeni durum,ırk,cinsiyet, aile öyküsü, adolesan çağı , olumsuz yaşam koşulları ve stres etmenleri,, sosyo-ekonomik durum ve genetik etmenler yer almaktadır . Tüm bunların yanı sıra, son yıllarda diyet kalitesinin kötü olmasının da depresyon için bir risk etmeni olduğu gösterilmiştir. Özellikle folat(B9), B6, B12 gibi B grubu vitaminler, çinko, demir, magnezyum gibi mineraller ve omega-3 yağ asidi depresyonla sıklıkla ilişkilendirilmektedir. Yapılan çalışmalar bu mikrobesin ögelerinin diyetle alımlarının düşük olmasının depresyon riskini arttırabileceği belirtmiş.
Basit karbonhidrat (şekerlemeler,rafine şeker vb)ağırlıklı hazır ,işlenmiş besinlerin tüketiminin artışıyla da depresyon doğru orantılı olarak ortaya çıkıyor.
Doymuş yağ asidi ve sodyum alımının yüksek olması da depresyon şiddeti ile ilişkilendirilmiştir Diyetinde balık tüketimi ve omega-3 yağ asidi alımı az olan bireylerde de depresyon riskinin daha yüksek olduğu saptanmıştır.
Peki hangi tür besinlerle beslenmemiz depresyon oluşumunu önleyicidir dersek Akdeniz diyeti gibi meyve, sebze ve tam tahıllı ürünlerden zengin, doymuş yağ içeriği düşük beslenme biçiminin etkili olabileceği bilinmektedir.
MELEKNUR UZUNOĞLU
İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ-Beslenme ve Diyetetik Öğrencisi
Ayrıca Bakınız : Yüksek Vitaminli Gıdalar
